Kolagen

Pełny przewodnik po najważniejszym białku strukturalnym

Kolagen to najobficiej występujące białko w organizmie człowieka, stanowiące około 30% całkowitej masy białkowej. Występuje głównie w skórze, ścięgnach, więzadłach, chrząstkach, naczyniach krwionośnych, błonach śluzowych i tkance łącznej narządów wewnętrznych. Jego główną funkcją jest utrzymanie integralności i elastyczności struktur biologicznych – kolagen odpowiada za napięcie, sprężystość i odporność tkanek na rozciąganie oraz uszkodzenia mechaniczne.

Wyróżnia się co najmniej 28 typów kolagenu, z czego ponad 90% w ludzkim organizmie stanowią kolageny typu I, II i III. Typ I, najważniejszy z punktu widzenia skóry, kości i ścięgien, tworzy długie, włókniste struktury o wysokiej wytrzymałości mechanicznej. Typ III towarzyszy mu w skórze i naczyniach krwionośnych, zapewniając elastyczność, natomiast typ II dominuje w chrząstce stawowej.

Z wiekiem zdolność organizmu do produkcji kolagenu ulega stopniowemu spadkowi – proces ten rozpoczyna się już po 25. roku życia i przyspiesza znacząco w okresie okołomenopauzalnym. W wyniku działania wolnych rodników, promieniowania UV, stresu oksydacyjnego oraz obniżenia poziomu estrogenów dochodzi do degradacji włókien kolagenowych i zaburzenia ich biosyntezy. Skutkiem jest widoczne pogorszenie jakości skóry, utrata jej elastyczności, zmniejszenie gęstości i pojawienie się zmarszczek, ale także osłabienie stawów, ścięgien i błon śluzowych.

W praktyce oznacza to, że kolagen nie jest tylko elementem estetyki – jego obecność w organizmie warunkuje komfort życia: od sprawnych stawów, przez kondycję skóry, po zdolność regeneracji tkanek. Z punktu widzenia kobiet po 40. roku życia, utrzymanie właściwego poziomu kolagenu to nie tylko kwestia wyglądu, ale przede wszystkim funkcji biologicznych – zarówno na poziomie skóry, jak i całej tkanki łącznej.

Kolagen w okresie okołomenopauzalnym

Okres okołomenopauzalny wiąże się z istotnymi zmianami hormonalnymi, które mają bezpośredni wpływ na metabolizm kolagenu. Kluczowym czynnikiem w tym procesie jest spadek poziomu estrogenów – hormonów płciowych, które odgrywają istotną rolę w regulacji aktywności fibroblastów, czyli komórek odpowiedzialnych za syntezę kolagenu, elastyny i kwasu hialuronowego.

Badania histologiczne i biochemiczne potwierdzają, że już w pierwszych 5 latach po menopauzie może dochodzić do utraty nawet 30% kolagenu skórnego. Szacuje się, że każdego roku po menopauzie kobieta traci średnio 1–2% kolagenu, a tempo to może być szybsze w przypadku narażenia na stres, palenie tytoniu, niedobory żywieniowe i ekspozycję na promieniowanie UV.

Skutki tej utraty są odczuwalne na wielu poziomach. W skórze obserwujemy zmniejszenie grubości warstwy właściwej, utratę elastyczności, zwiększoną suchość i podatność na zmarszczki. W układzie mięśniowo-szkieletowym zmniejsza się zdolność regeneracji ścięgien i więzadeł, rośnie ryzyko mikrourazów, a także nasilają się dolegliwości ze strony stawów. Kolagenowa siateczka wspierająca błony śluzowe (np. pochwy, jamy ustnej) staje się cieńsza i mniej nawodniona, co przekłada się na objawy suchości i dyskomfortu.

Dodatkowo, zjawiska takie jak glikacja białek (czyli usztywnienie włókien kolagenowych pod wpływem cukrów) oraz stres oksydacyjny nasilają degenerację istniejących struktur kolagenowych. Dochodzi wówczas do tzw. fragmentacji macierzy pozakomórkowej, co obniża zdolność tkanek do regeneracji i pogłębia objawy starzenia biologicznego.

W praktyce oznacza to, że w okresie okołomenopauzalnym kolagen staje się nie tylko „składnikiem kosmetycznym”, ale istotnym elementem zachowania sprawności, komfortu i jakości życia. Utrzymanie jego syntezy – czy to przez stymulację wewnętrzną, czy przez odpowiednio dobraną suplementację – staje się strategiczne w profilaktyce starzenia się tkanek, w tym skóry, mięśni, stawów i błon śluzowych.

Czym jest kolagen hydrolizowany VERISOL®

Kolagen VERISOL® to zastrzeżona formuła bioaktywnych peptydów kolagenowych opracowana przez firmę Gelita – jednego z liderów w produkcji wysokiej jakości kolagenu funkcjonalnego. Jest to specjalnie opracowany hydrolizat kolagenu typu I, pozyskiwany z ryb morskich, poddany enzymatycznej obróbce w celu uzyskania ściśle określonych, niskocząsteczkowych fragmentów białkowych. Cząsteczki te mają średnią masę cząsteczkową około 2–5 kDa, co znacząco zwiększa ich biodostępność i zdolność do aktywnego działania biologicznego.

Czym różni się VERISOL® od klasycznego kolagenu hydrolizowanego? Przede wszystkim – profilem peptydów. W odróżnieniu od niespecyficznych hydrolizatów, VERISOL® zawiera bioaktywne sekwencje aminokwasowe o udokumentowanym wpływie na metabolizm skóry. Te peptydy są nie tylko łatwo wchłaniane w jelicie cienkim, ale także wykazują zdolność do indukowania odpowiedzi biologicznej – m.in. stymulowania fibroblastów do syntezy kolagenu, elastyny i kwasu hialuronowego.

W badaniach przeprowadzonych przez Gelita potwierdzono, że peptydy kolagenowe VERISOL® wykazują działanie kierunkowe – ich obecność we krwi może aktywować ekspresję genów odpowiedzialnych za syntezę składników macierzy pozakomórkowej (m.in. COL1A1, COL3A1, HAS2). Mechanizm ten odróżnia VERISOL® od innych źródeł kolagenu, które nie zawsze zawierają bioaktywne sekwencje lub mają zbyt wysoką masę cząsteczkową, by przenikać barierę jelitową w formie aktywnej.

Źródłem kolagenu w formule VERISOL® jest wyłącznie kolagen typu I – dominujący typ w skórze właściwej i najistotniejszy z punktu widzenia elastyczności, napięcia i gęstości skóry. Co istotne, rybie pochodzenie surowca nie tylko wpływa korzystnie na przyswajalność, ale również redukuje ryzyko alergii (w porównaniu np. z kolagenem wieprzowym lub wołowym) i zapewnia lepszy profil aminokwasowy (bogaty w glicynę, prolinę i hydroksyprolinę).

VERISOL® to nie kolagen w sensie kosmetycznym czy ogólnym – to precyzyjnie przebadany składnik funkcjonalny, którego skuteczność oceniano w randomizowanych badaniach klinicznych na ludziach. Dzięki temu może być traktowany nie jako modny dodatek, ale jako składnik o realnym znaczeniu w prewencji i redukcji skutków biologicznego starzenia się skóry i tkanki łącznej.

Działanie kolagenu VERISOL® – przegląd badań naukowych

Skuteczność działania kolagenu VERISOL® została potwierdzona w szeregu badań klinicznych z udziałem kobiet w różnym wieku, przede wszystkim w grupie 35+ oraz po menopauzie. Badania te miały charakter randomizowany, kontrolowany placebo (RCT), co oznacza najwyższy poziom wiarygodności w ocenie skuteczności substancji czynnych. Poniżej przedstawiono najważniejsze parametry i wyniki.

Elastyczność i jędrność skóry

Jedno z najbardziej znanych badań, opublikowane w czasopiśmie Skin Pharmacology and Physiology (Proksch et al., 2014), wykazało, że codzienne przyjmowanie 2,5 g kolagenu VERISOL® przez 8 tygodni znacząco poprawiło elastyczność skóry w porównaniu z grupą placebo. Poprawa była szczególnie widoczna u kobiet powyżej 50. roku życia. Warto zaznaczyć, że efekt utrzymywał się jeszcze przez 4 tygodnie po zakończeniu suplementacji, co sugeruje wpływ na procesy biologiczne, a nie jedynie efekt tymczasowy.

Zmniejszenie głębokości zmarszczek

W kolejnym badaniu (Proksch et al., 2014) z udziałem kobiet w wieku 45–65 lat wykazano, że po 8 tygodniach stosowania VERISOL® zmniejszyła się głębokość zmarszczek wokół oczu (tzw. „kurze łapki”) nawet o 20% w porównaniu z placebo. Dodatkowo, w tej samej grupie zaobserwowano wzrost zawartości prokolagenu typu I w skórze o 65%, co potwierdzono za pomocą biopsji.

Poprawa nawilżenia skóry

W badaniu z 2015 roku, również opublikowanym w Skin Pharmacology and Physiology, oceniano wpływ kolagenu VERISOL® na poziom nawilżenia skóry. Po 8 tygodniach suplementacji u kobiet zauważono znaczący wzrost poziomu nawilżenia naskórka, co autorzy badania przypisali stymulacji syntezy kwasu hialuronowego przez fibroblasty – mechanizm potwierdzony także w badaniach in vitro.

Wpływ na cellulit i strukturę tkanki podskórnej

W 2015 roku opublikowano wyniki badania nad wpływem VERISOL® na redukcję cellulitu (Schunck et al.). Kobiety z klinicznie potwierdzonym cellulitem przyjmowały 2,5 g VERISOL® dziennie przez 6 miesięcy. Po tym czasie stwierdzono poprawę struktury skóry właściwej i redukcję stopnia zaawansowania cellulitu, zwłaszcza u kobiet z BMI <25. Choć poprawa była mniejsza u kobiet z nadwagą, autorzy zaznaczają, że procesy remodelingowe zachodziły w obu grupach.

Wzmocnienie paznokci

Dane z badania obserwacyjnego (Hexsel et al., 2017) wskazują, że codzienna suplementacja VERISOL® przez 24 tygodnie może poprawiać odporność paznokci na łamanie i rozdwajanie. U 64% uczestniczek zmniejszyła się częstotliwość łamania paznokci, a tempo ich wzrostu wzrosło średnio o 12%.

Mechanizm działania na poziomie komórkowym

Skuteczność kolagenu VERISOL® nie wynika wyłącznie z jego obecności w suplemencie – kluczowa jest jego bioaktywność, czyli zdolność do wpływania na konkretne procesy biologiczne w organizmie. W przypadku skóry i tkanki łącznej oznacza to stymulację fibroblastów – komórek odpowiedzialnych za produkcję kolagenu, elastyny i kwasu hialuronowego – do zwiększonej aktywności.

1. Wchłanianie i biodostępność

Po spożyciu, peptydy kolagenowe są trawione w przewodzie pokarmowym, a następnie wchłaniane w postaci di- i tripeptydów (głównie Gly-Pro-Hyp i Pro-Hyp). Badania farmakokinetyczne wykazały, że te sekwencje są wykrywalne w osoczu krwi już po 1–2 godzinach od spożycia i mogą krążyć w organizmie przez kilka godzin. Ich mała masa cząsteczkowa (ok. 2–5 kDa) umożliwia przenikanie przez barierę jelitową i transport do tkanek docelowych, w tym skóry.

2. Działanie na fibroblasty

W badaniach in vitro wykazano, że obecność specyficznych peptydów kolagenowych w środowisku komórkowym fibroblastów stymuluje ich aktywność biologiczną. Dotyczy to m.in. zwiększenia ekspresji genów COL1A1 i COL3A1 (kodujących kolagen typu I i III), HAS2 (syntaza kwasu hialuronowego) oraz FBN1 (fibrillina). Działanie to przypomina mechanizm tzw. "sygnalizacji uszkodzenia" – organizm odbiera obecność peptydów kolagenowych jako sygnał, że doszło do degradacji tkanki łącznej i uruchamia procesy naprawcze.

3. Synteza kolagenu własnego i odbudowa ECM

Po stymulacji fibroblastów, organizm zwiększa syntezę kolagenu endogennego – czyli własnego, tworzonego na nowo w strukturach skóry. Dochodzi do przebudowy macierzy pozakomórkowej (ECM), co skutkuje poprawą napięcia, gęstości i elastyczności tkanek. W badaniach klinicznych wykazano, że pod wpływem suplementacji VERISOL® wzrasta poziom prokolagenu typu I – markera syntezy kolagenu – co potwierdza, że składnik ten działa nie tylko jako budulec, ale również jako aktywny modulator procesów biologicznych.

4. Znaczenie długości łańcuchów peptydowych

Jednym z najważniejszych czynników odróżniających VERISOL® od niespecyficznych hydrolizatów kolagenu jest długość i sekwencja łańcuchów aminokwasowych. Bioaktywność peptydu nie zależy tylko od jego obecności w krwiobiegu, ale od zdolności do rozpoznania przez receptory komórkowe. Gelita opracowała VERISOL® tak, by zawierał wysoki odsetek peptydów o działaniu sygnałowym, co jest kluczowe dla efektywnego uruchomienia procesów naprawczych w skórze.

5. Trwałość efektów i homeostaza skóry

Mechanizm działania peptydów kolagenowych nie ogranicza się do krótkoterminowego wpływu. W wielu badaniach obserwowano utrzymywanie się efektu biologicznego nawet po zakończeniu suplementacji – sugeruje to, że dochodzi do reprogramowania aktywności fibroblastów, co może wpływać na długofalową poprawę struktury skóry.

Czas suplementacji i czynniki wpływające na efekty

W przypadku suplementacji kolagenem, kluczowe pytania brzmią: jak długo trzeba czekać na efekty? oraz dlaczego nie każda osoba reaguje tak samo? Odpowiedzi na te pytania wynikają z przebiegu fizjologicznych procesów regeneracyjnych w organizmie oraz z danych empirycznych pochodzących z badań klinicznych nad kolagenem VERISOL®.

Minimalny czas suplementacji – kiedy zaczynają działać bioaktywne peptydy?

W badaniach z użyciem kolagenu VERISOL® pierwsze istotne zmiany w strukturze skóry obserwowano po 4 tygodniach codziennego stosowania (2,5 g dziennie). Najczęściej oceniano takie parametry jak elastyczność, głębokość zmarszczek, nawilżenie skóry oraz poziom prokolagenu typu I. Najbardziej wyraźne efekty odnotowywano po 8–12 tygodniach stosowania, a w przypadku paznokci i cellulitu – po 24 tygodniach.

Z tego powodu większość zaleceń producenta oraz niezależnych ekspertów opiera się na minimum 8–12 tygodniach suplementacji jako okresie wystarczającym do zaobserwowania pierwszych efektów biologicznych. Dłuższe stosowanie (np. przez 6 miesięcy) może dodatkowo wzmocnić przebudowę macierzy pozakomórkowej i zwiększyć stabilność efektów.

Dlaczego nie każda osoba reaguje tak samo?

Indywidualna odpowiedź na suplementację kolagenem zależy od wielu czynników biologicznych i środowiskowych:

  • Wiek i poziom hormonów – u kobiet po menopauzie, gdzie poziom estrogenów znacząco spada, fibroblasty są mniej aktywne, co może opóźniać odpowiedź na stymulację.
  • Stan skóry wyjściowy – osoby z zaawansowaną degradacją skóry (zmarszczki, suchość, wiotkość) mogą potrzebować więcej czasu, by uzyskać widoczne zmiany strukturalne.
  • Styl życia – dieta uboga w białko, niedobory witamin (szczególnie C, A, D), palenie tytoniu, nadmiar stresu oksydacyjnego, brak snu – to czynniki, które mogą ograniczać skuteczność suplementacji.
  • Zdrowie metaboliczne i mikrobiota jelitowa – prawidłowe trawienie i wchłanianie peptydów kolagenowych zależy od kondycji jelit. W badaniach wskazuje się na możliwy wpływ mikrobiomu na metabolizm aminokwasów i biodostępność białek.

Rola składników wspierających – nie tylko kolagen

Dla prawidłowego przebiegu syntezy kolagenu endogennego potrzebna jest obecność szeregu mikroskładników, które mogą działać synergistycznie z kolagenem VERISOL®. Najważniejsze z nich to:

  • Witamina C – kofaktor enzymów hydroksylujących lizynę i prolinę (czyli kluczowych aminokwasów kolagenu). Bez niej synteza kolagenu nie zachodzi prawidłowo..
  • Kwas hialuronowy – nie jest składnikiem kolagenu, ale wspiera nawilżenie i strukturę skóry oraz działa komplementarnie do działania peptydów VERISOL®.

Dlatego najlepsze efekty suplementacji można uzyskać wtedy, gdy kolagen jest częścią zbilansowanego, celowo zaplanowanego wsparcia – a nie jedynym środkiem „naprawczym”.

Najczęściej zadawane pytania – odpowiedzi poparte badaniami

Na temat kolagenu – również tego marki VERISOL® – krąży wiele mitów i półprawd. W tym punkcie zebraliśmy najczęstsze pytania, jakie zadają kobiety sięgające po kolagen jako suplement. Odpowiadamy na nie w oparciu o literaturę naukową, raporty kliniczne oraz oficjalne materiały firmy Gelita.

Czy kolagen się wchłania?
Tak, hydrolizowany kolagen (czyli rozbity enzymatycznie na mniejsze fragmenty) jest wchłaniany w przewodzie pokarmowym. Badania z zastosowaniem znakowanych izotopami peptydów wykazały, że po podaniu doustnym konkretne di- i tripeptydy, takie jak Gly-Pro-Hyp, przechodzą przez barierę jelitową i krążą we krwi nawet do 6 godzin po spożyciu (Iwai et al., 2005). Oznacza to, że kolagen nie jest tylko „rozłożonym białkiem”, ale dostarcza bioaktywnych molekuł, które mogą docierać do tkanek docelowych, takich jak skóra czy stawy.

Czy kolagen VERISOL® to to samo co zwykły kolagen rybi?
Nie. VERISOL® to specyficzna forma kolagenu rybiego opracowana przez firmę Gelita, o zdefiniowanym profilu peptydowym i standaryzowanej masie cząsteczkowej. Tylko ten produkt ma za sobą randomizowane, kontrolowane placebo badania kliniczne na kobietach, które potwierdzają wpływ na redukcję zmarszczek, poprawę jędrności skóry, wzrost gęstości kolagenu w skórze i poprawę kondycji paznokci (Proksch et al., 2014; 2018). Kolagen „rybi” jako taki nie musi mieć takiej samej skuteczności – wszystko zależy od procesu hydrolizy i zawartości bioaktywnych peptydów.

Ile czasu trzeba suplementować kolagen, aby zobaczyć efekty?
W badaniach klinicznych VERISOL® pierwsze mierzalne efekty – m.in. poprawa elastyczności skóry – pojawiały się po 4 tygodniach codziennego stosowania dawki 2,5 g dziennie. Z kolei widoczna redukcja zmarszczek i wzrost gęstości kolagenu w skórze były notowane po około 8–12 tygodniach (Proksch et al., 2014). Warto pamiętać, że procesy przebudowy skóry są stopniowe i zależą także od czynników takich jak wiek, dieta, styl życia czy ekspozycja na promieniowanie UV.

Czy kolagen należy suplementować cały czas, czy w cyklach?
Aktualnie nie ma jednoznacznych zaleceń dotyczących cyklicznego stosowania kolagenu. Firma Gelita rekomenduje stałą, codzienną suplementację, ponieważ regularne dostarczanie peptydów kolagenowych podtrzymuje aktywność fibroblastów i metabolizm macierzy pozakomórkowej. Przerwanie suplementacji po kilku miesiącach może prowadzić do stopniowego zaniku uzyskanych efektów, co obserwowano w badaniach z dłuższym okresem obserwacji.

Czy kolagen obciąża nerki lub wątrobę?
Nie ma dowodów na to, że suplementacja hydrolizowanym kolagenem VERISOL® w dawkach 2,5–5 g dziennie powoduje obciążenie nerek czy wątroby u osób zdrowych. Kolagen to białko – jego metabolizm przebiega naturalnie, podobnie jak innych aminokwasów spożywanych z dietą. Oczywiście w przypadku chorób nerek lub wątroby należy skonsultować suplementację z lekarzem.

Czy kolagen VERISOL® zawiera dodatki, konserwanty, sztuczne aromaty?
Nie. VERISOL® to czysty hydrolizat kolagenu rybiego – bez domieszek, dodatków smakowych, cukrów czy barwników. Jego neutralny smak i rozpuszczalność pozwalają na wygodne dodanie go do napojów, jogurtów lub smoothie.

Czy kolagen działa bez witaminy C?
Nie bez powodu witamina C tak często pojawia się w suplementach kolagenowych – pełni ona kluczową rolę w syntezie kolagenu w organizmie. Jest niezbędnym kofaktorem dla enzymów hydroksylujących prolinę i lizynę – dwóch aminokwasów strukturalnych, które nadają włóknom kolagenowym stabilność przestrzenną. Bez odpowiedniego poziomu witaminy C proces tworzenia nowego kolagenu może zostać zaburzony, niezależnie od tego, ile peptydów dostarczymy z zewnątrz.
Oznacza to, że suplementacja kolagenem w warunkach niedoboru witaminy C będzie niepełna. Z tego względu wiele badań klinicznych dotyczących skuteczności kolagenu (w tym z udziałem VERISOL®) zakładało równoległą suplementację witaminą C lub odpowiednie spożycie z dietą. Dla pełnego efektu – zarówno na poziomie skóry, jak i tkanki łącznej – warto dbać o codzienną podaż tej witaminy. Optymalne wchłanianie i działanie peptydów kolagenowych wymaga zatem nie tylko ich jakości, ale i odpowiedniego tła metabolicznego.

Dlaczego warto go suplementować – zwłaszcza po 40.?

Bo to nie jest tylko kwestia wyglądu. Kolagen to rusztowanie dla naszej skóry, ale też elastyczność stawów, wytrzymałość błon śluzowych, sprężystość mięśni i zdolność regeneracji. A rybi kolagen VERISOL® to nie przypadkowy proszek – to precyzyjnie zaprojektowany składnik, którego działanie zostało potwierdzone w badaniach klinicznych. To wsparcie, na które naprawdę zasługujemy – nie po to, by zatrzymać czas, ale by czuć się dobrze w swoim ciele, bez względu na metrykę. Regularność, jakość i troska o siebie od środka – to inwestycja, która ma sens.

Badania

  1. Doustne przyjmowanie określonych bioaktywnych peptydów kolagenowych redukuje zmarszczki skóry i zwiększa syntezę macierzy skórnej  ↗
  2. Pozytywny wpływ bioaktywnych peptydów kolagenowych pochodzących z ryb na zdrowie skóry  ↗
  3. Suplementacja kolagenu w chorobach skóry i ortopedii: przegląd literatury  ↗
  4. Wpływ suplementacji peptydem kolagenowym w połączeniu z długoterminowym treningiem fizycznym na siłę, przebudowę mięśni i ścięgien, regenerację funkcjonalną i skład ciała u zdrowych dorosłych  ↗
  5. Doustna suplementacja określonymi bioaktywnymi peptydami kolagenowymi poprawia wzrost paznokci i zmniejsza objawy łamliwości paznokci  ↗
  6. Doustne przyjmowanie określonych bioaktywnych peptydów kolagenowych ma pozytywny wpływ na grubość włosów  ↗
  7. Suplementacja diety specyficznymi peptydami kolagenowymi ma korzystny wpływ na morfologię cellulitu, zależny od wskaźnika masy ciała  ↗